Dolina Szwajcarska

Anna Pycka

Jeszcze z kwadrans posiedzieli we troje, rozmawiając o niedawnej zabawie w Dolinie Szwajcarskiej […] (I, 495)

W 1825 roku w dołach pozostałych po cegielni przy Alei Ujazdowskiej na powierzchni ok. 4,5 ha Stanisław Śleszyński założył ogród owocowy. Rok później pobudował tam piętrowy pałacyk zaprojektowany przez Antonia Corazziego. W 1827 starannie zaplanowany ogród z klombami kwiatowymi i szwajcarskimi altanami (które dały temu miejscu nazwę) otworzono dla gości, którzy przy dźwiękach muzyki mogli bawić się, odpoczywać, pogryzać kiełbaski i popijać piwo.
Trzydzieści lat później nowi właściciele – Dziechcińscy i Winniccy wybudowali Salon Wielkiej Alei – ogromny gmach koncertowy, w którym występowali: Jan i Edward Straussowie, Ignacy Paderewski, Władysław Sygietyński.
W Przewodniku z 1881 roku odnotowano: W zimie, w wspaniałej Sali Doliny odbywają się karnawałowe maskarady, nawiedzane zresztą głównie przez płeć piękną, pół i ćwierć-światka. Złota młodzież warszawska zapewnia, że na podobnych maskaradach bawić się można wybornie. Latem do ogrodu sprowadzano orkiestrę, która przygrywała spacerowiczom w takt mazurków, kujawiaków i krakowiaków. Można też było brać udział w loteriach urządzanych przez instytucje dobroczynne.
Charakter organizowanych imprez przyciągał szeroką publiczność. Płacąc 35 kopiejek za wstęp można było słuchać w środy i w soboty symfonii, w pozostałe dni tygodnia lżejszego repertuaru koncertowego. W 1874 roku otworzono ogród zabaw dziecięcych – tzw. Nową Szwajcarię, wielką popularnością cieszyły się występy magików, żonglerów, połykaczy ognia, odbywały się przedstawienia teatrzyku ogródkowego.
Za czasów Bolesława Prusa Dolina Szwajcarska była bardzo lubiana przez warszawiaków, ale w Lalce wzmianka o niej pojawiła się tylko raz, podczas rozmowy Wokulskiego z Łęckimi.