BIAŁA (poza gettem)

Noemi Szac-Wajnkranc

JA, II A

„Nasza obecna ulica – Biała zostaje zmajstrowana w ten sposób, że mur ma stanąć z jednej i z drugiej strony ulicy, zaś jezdnia należeć będzie do dzielnicy aryjskiej, aby stworzyć dostęp do gmachu Sądu, który znajduje się przy końcu ulicy.” (s. 12)

 

ONI, II A

„Widzieliście chyba na Białej i na Grzybowskiej tłum dzieci w wieku od lat 5 do 13, wybiegających na znak przez dziury w murach? Dzieci te biegły na aryjski rynek, by wrócić po kilkunastu minutach z torbą kartofli, albo bochenkiem chleba. To jedyni żywiciele całych rodzin. Przeleci taki malec przez murek kilka razy dziennie, sprzeda swój szmugiel i za zarobione pieniądze kupi chleba do domu. Więc my będziemy tych bezczelnych malców, którzy boją się naszych razów, zabijać, zobaczycie. Widzieliśmy jak celnie strzelali do nich niemieccy i litewscy junacy, jak chodniki czerwieniły się od krwi i jak drgały ramionka dziecinne: Mamo! Mamo! Za co?” (s. 19)

 

Abraham Lewin

ONI, III C

„Z rana zarząd Gminy wywiesił nowy rozkaz. Wszyscy Żydzi, którzy mieszkają przy Białej, Elektoralnej, Zielnej, Orlej, Solnej, Lesznie (po nieparzystej stronie), Ogrodowej, Chłodnej, winni opuścić swe mieszkanie do jutra 15 VIII. Wczoraj i dziś było bardzo dużo zabitych, są to ofiary blokad.” (s. 193)

Henryk Makower

JA, III A

„Po małym getcie przyszła kolej na opuszczenie bloków przy ul. Chłodnej, Białej, Ogrodowej i Żelaznej. W ten sposób straciliśmy mieszkanie.” (s. 71)

ONI, III A/III B

„Koreccy mieszkali na Białej. Obawiając się blokady, przeszli któregoś dnia na Leszno, gdzie blokada odbyła się już w przeddzień. Niemcy zrobili kawał i powtórzyli ją nazajutrz.” (s. 80)

 

Emanuel Ringelblum

ONI, I

„Na Białej stawiają szeroki parkan, aby zrobić dostęp do Sądów. W ten sposób Ogrodowa zostanie oddzielona.” (s. 166)

Mary Berg

JA, IIA

20.II.41’: „Dzisiaj wybrałam się z wizytą do Loli Rubin, szkolnej koleżanki z Łodzi. Ogromnie ją podziwiam za odwagę. Ta siedemnastoletnia dziewczyna utrzymuje siebie oraz dziesięcioletniego brata. Ich rodzice pozostali w getcie łódzkim. Lola Rubin zdołała skądś zdobyć podrobiony akt urodzenia na chrześcijańskie nazwisko i za pomocą tego czarodziejskiego kawałka papieru zarabia na życie. Często wyprawia się na stronę aryjską, kupuje rozmaite, niedostępne obecnie w getcie drobiazgi i z godziwym zyskiem sprzedaje je znajomym. Linię demarkacyjną przekracza zazwyczaj w gmachu sądów przy Lesznie, gdzie odbywają się rozprawy sądowe z udziałem zarówno Żydów, jak i gojów. Jedna strona budynku wychodzi na Ogrodową i Białą, ulice znajdujące się tuż przy stronie aryjskiej. Tam miesza się w tłumie przychodzących do sądu Polaków” (s. 104)

Irena Birnbaum

JA/ONI, II D (17 lipca 1942)

„W czasie lekcji u mojej polonistki na Ogrodowej usłyszałam nagle strzały. Z początku myślałam, że to obława na szmuglerów, wzdłuż muru na Białej. Zbiegłam ze schodów i stanęłam w bramie czekając, aż ustaną strzały. Niedługo potem nadbiegł ojciec i, trzymając się murów, ruszyliśmy pędem do fabryki „Marcel”, położonej bardzo blisko stamtąd. Okazało się wkrótce, że strzały pochodzą z budynku sądu, największego skarbu, jakim mogliśmy się pochlubić. Rzeczywiście gmach ten posiadał dwa wejścia: od Leszna – w getcie i od Białej – po stronie aryjskiej. Stanowił jedyne miejsce, gdzie można było spotkać Aryjczyków i sprzedać rzeczy wartościowe. Wiele spotkań handlowych i przyjacielskich odbywało się tam od czasu zamknięcia getta.” (s. 52)

 

 

TRASY:

– Trasa: Elektoralna – Biała,