Casa Editorice Gloriosa, Romano Salvatore i Editoriale Romana – Popularyzatorzy przekładu Federiga Verdinois
O ile opracowania Fabiettiego z lat dwudziestych były wzorowane na wersji Oberoslera, który z kolei opierał się na tłumaczeniu Verdinois, o tyle Quo vadis? Racconto storico dei tempi di Nerone wydane przez mediolańską Casa Editrice Gloriosa[1], w latach 1921 i 1923, to klasyczny plagiat wersji Verdinois (por. rozdział III).
Jak wspomniano wcześniej, przekład Verdinois stał się pierwowzorem kilku innych wersji Quo vadis, wśród których warto odnotować także opracowanie Vincenza Arabii. Edycja ta jest o tyle ciekawa, że ukazała się kilkakrotnie w dwóch różnych wydawnictwach. W roku 1901 nakładem neapolitańskiego wydawnictwa Romano Salvatore[2] ukazało się wydanie: Quo vadis? Romanzo storico dei tempi di Nerone[3] z adnotacją, że przekład został przejrzany i poprawiony przez Vincenza Arabię[4]. Następnie ta sama wersja opracowana przez Arabię była wznawiana przez wydawcę z Neapolu w latach 1904, 1905 i 1906. W roku 1908 wykorzystało ją także wydawnictwo Bietti z Mediolanu, które publikowało następnie przekład Arabii w latach 1909–1930 (por. tabela 2).
Z kolei rzymskie wydawnictwo Editoriale Romana w 1940 roku opublikowało przekład Quo vadis opracowany przez nowelistę, pisarza i tłumacza Alfreda Pittę (1874–1951)[5], który co prawda nie znał języka polskiego, tłumaczył jednak z angielskiego, francuskiego, niemieckiego i rosyjskiego. Można przypuszczać, że do przygotowania swojego tłumaczenia wykorzystał któryś z dostępnych na rynku przekładów włoskich lub zagranicznych.
Co ciekawe, w roku 1944 nakładem rzymskiego Editoriale Romana ukazały się dwa wydania powieści Sienkiewicza, wznowienie przekładu Pitty oraz wydanie anonimowe, zatytułowane Quo vadis? Racconto storico dei tempi di Nerone, które począwszy od strony numer 6 jest plagiatem wersji Verdinois.
Przypisy
- Casa Editrice Gloriosa została założona w Mediolanie przez Nina Vitagliano, który po cesji wydawnictwa Vitagliano na rzecz Bemporad założył wydawnictwo Gloriosa (1920). Wydawnictwo zostało zamknięte w 1932 roku. Po wojnie oficyna wydawnicza ponownie rozpoczęła działalność za sprawą wdowy po Vitagliano, Ottavii Mellone. W katalogu wydawniczym Gloriosy znajdowały się m.in. powieści Salgariego, Zoli, Dumasa (por. Caccia 2013: 159).
- W roku 1889 księgarz i wydawca Romano Salvatore przejął firmę swojego ojca Antonia. Wydawnictwo specjalizowało się w wysokiej jakości publikacjach autorów włoskich i zagranicznych. Publikowało utwory Gabriela D’Annunzia, Edmonda De Amicisa, Antona Giulia Barrilego, Matilde Serao i autorów neapolitańskich. Oferowało przekłady powieści francuskich (Honoré Balzaca, Alfreda de Musseta, Alphonse’a Daudeta, Gustave’a Flauberta), rosyjskich (Fiodora Dostojewskiego, Lwa Tołstoja i Maksyma Gorkiego), a także Sienkiewicza. Na początku XX wieku nakładem Romano Salvatore zaczęły ukazywać się m.in. podręczniki szkolne. Wydawnictwo zakończyło działalność wydawniczą podczas I wojny światowej, natomiast sam Romano w latach dwudziestych kontynuował działalność księgarską. Ostatecznie wydawnictwo Romano Salvatore zostało zamknięte w 1931 roku (por. Ascenzi 2003: 544; Tumino, hasło: «Romano Salvatore, libraio-editore», TESEO’900).
- Co ciekawe, przekład Quo vadis w opracowaniu Arabii ukazał się w wydawnictwie Salvatore Romano z ilustracjami podpisanymi: R. Bong, X.A., S. Cozzolino, Rothaug i C.S.; i autotypiami podpisanymi: B. Caporicci, następnie te same ilustracje zostały zamieszczone w wydaniach opublikowanych nakładem wydawnictwa Bietti z Mediolanu. Ponadto Arabia opracował dla wydawnictwa Romano opowiadanie Sienkiewicza pt. Pójdźmy za Nim! (Seguiamolo!), które ukazało się w latach 1901, 1904, 1909.
- Na temat Arabii nie udało się ustalić żadnych szczegółów biograficznych, poza tym, że pracował jako nauczyciel i tłumacz oraz współpracował głównie z wydawnictwami neapolitańskimi: De Angelis (które działało w latach 1858–1905) i Casa Editrice Chiurazzi Luigi, które było aktywne na rynku wydawniczym w latach 1848–1940. Arabia tłumaczył z francuskiego, m.in. utwory Émile’a Zoli. (Na podst. danych z: opac.sbn.it, dostęp: 6.02.2020).
- Alfredo Pitta współpracował z dużymi wydawnictwami: Sonzogno, Mondadori, Nerbini, i małymi oficynami wydawniczymi, gdzie ogłaszał swoje utwory, przede wszystkim powieści detektywistyczne, które publikował m.in. pod pseudonimem Norman Charger. Jest autorem blisko dwustu przekładów z języków: angielskiego, francuskiego, niemieckiego i rosyjskiego.
