CHŁODNA 26 (mieszkanie Abe Gutnajera)

Władysław Szpilman

ONI, II D

„Tego samego dnia doszło po południu do incydentu, który wstrząsnął całą Warszawą po obu stronach muru: znany polski chirurg, znakomitość w swojej dziedzinie, doktor Raszeja, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, został poproszony do getta w celu przeprowadzenia ciężkiej operacji. Jak zwykle w takich przypadkach otrzymał przy wejściu od komendantury niemieckiej policji przepustkę, ale gdy był już na miejscu i przystępował do zabiegu, do mieszkania wtargnęli SS-mani, zastrzelili leżącego w narkozie na stole operacyjnym pacjenta, następnie chirurga i w końcu wszystkich przebywających w domu lokatorów.” (s. 84)

Stanisław Gombiński

ONI, II D (21.07.1942)

„21 znów wstrząs, auta podjechały pod dwa domy na parzystej stronie Chłodnej, niedaleko Żelaznej. SS-manni wtargnęli do kilku mieszkań, zabili bez słowa, bez pytania, bez powodu pierwszych lepszych kilkunastu mężczyzn. Tragicznym zbiegiem okoliczności wśród zabitych znajduje się wybitny lekarz dr Raszeja, b[yły] profesor Uniwersytetu Poznańskiego, Aryjczyk, który przybył do ghetta na konsylium najzupełniej legalnie, zaopatrzony w formalną przepustkę [dr Raszeja zginął na Chłodnej 26].” (s. 70)

Ludwik Hirszfeld

ONI, III A

„Od 20 lipca morderstwa zaczęły się mnożyć. 21 lipca dokonano ich tyle, że na przykład przy ulicy Chłodnej 26, wedle słów mieszkańców, powietrze pachniało rzeźnią. Klatka schodowa była zalana krwią ludzką. Wówczas zginął świętej pamięci profesor Raszeja. Był wezwany do chorego, posiadał legalną przepustkę. Obecni byli: jego asystent, doktor Kazimierz Polak, pielęgniarka i krewni. Do mieszkania wdarli się panowie esesmani i pomordowali wszystkich.” (s. 409-410)

Bibliografia

Śmierć miasta. Pamiętniki Władysława Szpilmana 1939-1945, oprac. J. Waldorff, Warszawa 1946.

– Stanisław Gombiński (Jan Mawult), Wspomnienia policjanta z warszawskiego getta, red. naukowa i wprow. M. Janczewska, Warszawa 2010, ss. 282.

– Ludwik Hirszfeld, Historia jednego życia, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2011.