GROCHÓW (poza gettem)

Abraham Lewin

ONI, IV A

„Mówią, że tej nocy były aresztowania wśród Polaków. Opowiadają także, że dziś odbyła się <akcja> przeciwko Polakom: łapią na roboty. Akcja objęła różne dzielnice miasta: Żelazną bramę, Grochów, Żoliborz i w ogóle całe miasto. Ukrywają się oni – podobnie jak my – przed wrogiem.” (s. 288)

nbsp;

Ludwik Hirszfeld

ONI, III C/IV A

„W warszawskich halach targowych ukrywano i żywiono dzieci żydowskie, dozorcy ukrywali je nieraz na strychach domów. Niebezpieczeństwo groziło dzieciom, jeśli zostały zauważone przez jakąś volksdeutschkę. Te były nieubłagane. Idzie Nowym Światem patrol, składający się z polskiego policjanta i uzbrojonego Niemca. Spotykają dziecko żydowskie. Prosi, by darowano mu życie. I policjant polski prosi. Nic nie pomaga, dziecko zostaje zabite na miejscu.

Idzie przez Grochów tłum już nie oberwańców, lecz widm w łachmanach lub nago. Dookoła grupy psy gończe. Idą na śmierć.” (s. 469)

 

Emanuel Ringelblum

ONI, I

„Ostatnio rozszalała się drożyzna. Kilogram masła kosztuje 45 zł. Tłumaczy się to tym, że na Grochowie i innych przedmieściach zabierają wszystkie produkty.” (s. 110)

„17 września [1940] rozpowszechniła się plotka o 16 punktach przeciwko Żydom: ograniczenia w tramwajach, ograniczenia praktyki lekarzy, getto (warszawscy Żydzi na Powązkach i Kole, prascy na Grochowie), poruszania się po mieście do 6, w niedzielę w ogóle nie, ograniczenie handlu hurtowego, wielkiego przemysłu itp.” (s. 123)

ONI, II A

„Pewien Niemiec widział przejeżdżając przez Grochów Żydów pracujących na Grochowie i przyszedł do Gminy z pretensją: „A to co znowu, Żydzi ważą się coś posiadać?” (s. 194)

ADRESY:

Kibuc Grochów (m. Grochowską a Ostrobramską)

Bibliografia

– Abraham Lewin, Dziennik, wstęp i opracowanie K. Person, Warszawa 2016.

– Ludwik Hirszfeld, Historia jednego życia, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2011.

– Emanuel Ringelblum, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. J. Nalewajko-Kulikov, Warszawa 2018.