KOMITETOWA

Stanisław Gombiński

ONI, III A

„Ghetto zaczyna się kurczyć: już likwidują jego kraniec południowy. Oto blokada: opróżniają za jednym zamachem Sienną, Śliską, Pańską, Komitetową, Marjańską, Twardą, Ciepłą. Robią to błyskawicznie. Oto rusza już olbrzymi pochód na Umschlag; takiej masy ludzi jesze nie widziano w jednej grupie. Na czele idzie siwowłosy starzec, prof. Majer Bałaban, długoletni profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Warszawskiego, członek dziesiątków towarzystw naukowych, autor szeregu prac, historyk światowy, idzie sam jeden, trzyma ręce złożone jak do modlitwy. W pochodzie liczni lekarze, adwokaci, literaci, artyści; ginie rdzeń żydostwa. Oto w innym pochodzie idzie na Umschlag z żoną, córką i wnuczkiem adw. Szymon Rundstein. Sława palestry warszawskiej, znany ze swych prac szeroko w świecie naukowym. Ghetto warszawskie to jego rodzinne strony; wielki dom na Tłomackiem [6], naprzeciw Wielkiej Synagogi [Tłomackie 7] – dziś sterczą tylko spalone ruiny i tego domu, i Wielkiej Synagogi [wysadzona 16.05.1943] – to jego dom rodzinny; tam wzrastał, tam żył.” (s. 94-95)

Mary Berg

ONI, IIB

31.VI.41’: „Ulica Komitetowa w pobliżu Grzybowskiej to żywy cmentarz dzieci trawionych szkorbutem. Mieszkańcy tej ulicy żyją w długich, piwnicznych norach, do których nie dociera ani jeden promień słońca. Przez brudne szyby małych okienek widać wychudzone twarze i rozczochrane głowy. To starzy ludzie, którzy nawet nie mają siły podnieść się z pryczy. Wpatrują się zamierającymi oczami w tysiące butów idących ulicą przechodniów. Czasami przez jedno z okienek wysunie się koścista ręka, żebrząc o kawałek chleba” (s. 161).

22.XI.41’: „Wózki zakładu pogrzebowego Pinkierta są ciągle zajęte. Kiedy żebrak dostrzega na zmarłym jakąś przydatną do użytku sztukę garderoby, zdejmuje ją i przykrywa nagie zwłoki starą gazetą, którą przyciska paroma cegłami lub kamieniami, żeby nie zwiał jej wiatr. Na Komitetowej i Grzybowskiej w tym roku widać mniej żebraków niż w zeszłym – po prostu wymarli” (s. 201).

TRASY:

– Trasa: Komitetowa – Ciepła,