LESZNO 52

Emanuel Ringelblum

ONI, I

„Żydzi biorą w własnej woli polskiego komisarza, aby nie dostać drugiego (Galka [w przypisie: ‘chodzi zapewne o Dom Handlowy ‘Galkos’ przy ul. Leszno 52]). (t. 29: s. 107)

„Leszno 52 uparło się, nie damy pieniędzy na parówkę. Córka szefa poszła do parówki. Nalewki 23 zapłaciły 7 tysięcy zł. Zapłacono ogromną sumę.” (t. 29: s. 108)

„Słyszałem po polskim komisarzu, w firmie żydowskiej (‘Galkos’), który wywiesił szyldzik, ale tylko po niemiecku, żeby się przypodobać tamtym.” (t. 29: s. 109)

„Leszno 52 uparło się: nie zapłacimy wykupnego za [zwolnienie od] parówki. Córki właściciela domu poszły do kąpieli. Nalewki 3 i 20 zapłaciły 7 000 zł za parówkę. Domy żydowskie płacą za to ogromne sumy.” (t. 29: s. 109)

ONI, II D [17/18 kwietnia 1942]

„Około wpół do 12 w nocy przyszli do tow. Lindnera oficerowie Gestapo, rozpytywali go o jego badania, zachowywali się uprzejmie i po dżentelmeńsku, w końcu zabrali go ze sobą do samochodu i zawieźli na Mylną. Tam znajdowali się już inni agenci Gestapo, którzy kazali Lindnerowi pójść przed siebie, oświetlili z tyłu i wpakowali mu kulę w głowę. Kilka godzin Menachem wił się w okropnych bólach na zimnym bruku, w ciemną noc, samotny, konał aż do świtu. Jego gorąca młoda krew spłukała zimny bruk. Zastanawiano się, dlaczego Lindner znalazł się wśród 50 zastrzelonych szmuglerów, gestapowców, piekarzy itp. Przypuszczano, że zabito go, ponieważ sporządzał materiały statystyczne do nielegalnego wydawnictwa, które zostało zdekonspirowane. Przypuszczano także, że zginął z powodu swej działalności w JIKOR. Na poparcie tego przypuszczenia przytaczano fakt, że akurat tego wieczoru, kiedy zamordowano Lindnera, agenci Gestapo szukali go w lokali kuchni ludowej przy Lesznie 40 i tego właśnie dnia autor niniejszych słów miał wygłosić odczyt pt. „Kidusz ha-Szem ongiś a dziś”. Na podwórzu kamienicy przy Lesznie 52, gdzie mieszkał Lindner, odbyła się cicha, niema, lecz bardzo wymowna demonstracja. Zebrało się kilkuset znajomych, przyjaciół, towarzyszy, którzy przyszli oddać hołd młodemu Menachemowi [Lindnerowi].” (s. 188-189)

Bibliografia

– Emanuel Ringelblum, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. J. Nalewajko-Kulikov, Warszawa 2018.

– Emanuel Ringelblum, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 29a Pisma Emanuela Ringelbluma z bunkra, oprac. E. Bergman, T. Epsztein, M. Siek, Warszawa 2018.