Napoleon
[…] Bonapartów Bóg zesłał [mówił ojciec Ignacego Rzeckiego], ażeby zrobili porządek na świecie; a dopóty nie będzie porządku ani sprawiedliwości, dopóki nie wypełni się testament cesarza. (I, 47)
Okres napoleoński zajmuje w powieści miejsce szczególne. Autor pamiętał, że w okresie panowania Napoleona w Europie znalazło się w niej miejsce na polskie państewko – Księstwo Warszawskie (1807-1813) i pojawiła się perspektywa powiększenia go kosztem ziem zaboru rosyjskiego (1812). Nadzieje te przekreśliła klęska cesarza w wojnie z Rosją i dalsze wydarzenia wojenne, zakończone w roku 1815 zamknięciem Francji w granicach sprzed rewolucji 1789 i likwidacją jej wpływów w Europie.
W Lalce wielbicielem Napoleona i wyznawcą tezy, że pochodzącej od niego dynastii dane będzie zmienić stosunki w Europie, zaprowadzić porządek i sprawiedliwość był Ignacy Rzecki. Zgodnie z zamysłem Prusa był on synem żołnierza napoleońskiego, chociaż autor nie daje wskazówki, czy ojciec walczył w Legionach, czy w armii Księstwa Warszawskiego. Ojciec miał od dzieciństwa przygotowywać bohatera do udziału w przyszłej wojnie. Poeta Jan Lechoń widział w nim przedstawiciela polskich powstańców, którzy bili się we Włoszech, w Turcji, na Węgrzech i którzy życie spędzali na wypatrywaniu w gazetach czy się jaki nowy Bonaparte nie rusza, ten, który nareszcie raz na zawsze zabije Niemców i Moskali.
W wielu miejscach, głównie w Pamiętniku starego subiekta odnotowane są kolejne wydarzenia związane z karierą Ludwika Napoleona Bonaparte, bratanka Napoleona I: pierwsze wystąpienie polityczne w roku 1840, jego aresztowanie, ucieczka z więzienia, rola, jaką odegrał w Wiośnie Ludów, wybór na prezydenta Francuzów, zamach stanu i ogłoszenie II cesarstwa, tryumf w wojnie włoskiej. Na kartach Pamiętnika… pojawia się również Napoleon IV – Lulu (faktycznie Eugeniusz Ludwik Jan Józef), jedyny syn Napoleona III, który zgodnie z wyobrażeniami Ignacego Rzeckiego miał przygotowywać się do roli wojownika i wodza.
Dzieje Napoleona III autor pamiętnika streścił w zdaniu: wszyscy widzieliśmy drugą gwiazdę napoleońską, która obudziła Włochy i Węgry a chociaż spadła pod Sedanem nie wierzę w jej ostateczne zgaśnięcie.
W rzeczywistości Wiosna Ludów zaczęła się od rewolucji lutowej w Paryżu, usunięcia z tronu Ludwika Filipa i proklamowania republiki, ale jednocześnie rewolucje i powstania objęły znaczną część Europy (Niemcy, Włochy, Węgry), a ruch francuski nie odegrał w tym roli decydującej. Również w rewolucji lutowej Ludwik Napoleon nie odznaczył się specjalnie, natomiast dość niespodziewanie został wybrany prezydentem republiki głównie głosami chłopów francuskich. 2 XII 1851 roku dokonał zamachu stanu, rozpoczynając okres II cesarstwa (1852-1870). Cesarz prowadził aktywną politykę zagraniczną. W latach 1853-1856 Francja wraz z Anglią wsparła Turcję przeciw Rosji, wygrywając wojnę krymską. W roku 1859 Napoleon wystąpił jako protektor zjednoczenia Włoch, w sojuszu z królem Piemontu Wiktorem Emanuelem rozbijając Austrię. W roku 1870 dał się sprowokować Bismarckowi i wypowiedział wojnę Prusom, licząc na zdobycze terytorialne. Tymczasem wojna rozpoczęła się od wielkich klęsk: bitwy pod Sedanem, w której sam Napoleon dostał się do niewoli, i kapitulacji armii Metzu. Po tych klęskach zdetronizowano cesarza, ale nowy rząd republikański po wyniszczającym oblężeniu Paryża musiał zgodzić się na warunki zwycięzcy: Francja utraciła Alzację i Lotaryngię, zapłaciła kontrybucję 5 miliardów franków w złocie, przez pewien czas część jej terytorium była okupowana. Ludwik Napoleon nie wrócił do polityki. Jego syn nie odegrał w niej żadnej roli.
