Salon

Agnieszka Bąbel

Świat salonów kochała panna Izabela na śmierć i życie, wyjść z niego mogła tylko do grobu […] (I, 442)

Słowo „salon” pojawia się na kartach powieści wielokrotnie. „Salon” czy w wersji skromniejszej „salonik” to nazwa pomieszczenia, przeznaczonego do przyjmowania gości (saloniki mają nawet ludzie o niewielkich dochodach, jak pani Stawska czy rządca Wirski). Określenie używane jest również na oznaczenie specyficznej formy kontaktów towarzyskich klas zamożnych i utytułowanych (wieczorne spotkania po wizycie w teatrze) – w takim znaczeniu właśnie panna Izabela mówi o „salonach paryskich”. W Przewodniku po Warszawie z 1873 roku stwierdza się, że do niezbędnych warunków dla stworzenia salonu należą środki materyalne dozwalające rzeczywiście albo pozornie prowadzić wystawne życie, pewna miara ogłady salonowej i, niestety język Francuzki (sic!), konstatując równocześnie ze smutkiem: Salon w Warszawie nie istnieje w rzeczywistem znaczeniu tego wyrazu.

Życie salonowe pod piórem Prusa zostało bezlitośnie ukazane jako płytkie i czcze poszukiwanie rozrywki, polegającej na jedzeniu, grze w karty, flircie i wymianie plotek, „świat wiecznego święta”, obchodzonego przez grupę uważającą się za elitę społeczną (przede wszystkim dzięki urodzeniu, niekiedy również majątkowi). Nie tworzy ona jednak żadnych wartości materialnych, intelektualnych ani artystycznych, zaś uczonych czy przedstawicieli świata sztuki traktuje jako chwilową atrakcję sezonu. Dlatego też w chwili zwątpienia Wokulski, który szturmuje świat salonów po to, aby zdobyć pannę Łęcką, mówi sobie z goryczą: Co warte życie, pleśniejące między resursą, sklepem i prywatnymi salonami, gdzie trzeba grać w preferansa, ażeby nie obmawiać, albo obmawiać, ażeby nie grać w preferansa?…, a o pannie Izabeli myśli: Co robiła?… Nic. Przyozdabiała salony.

→ Bale; → Mieszkania.