TWARDA 4

Abraham Lewin

ONI, III A

„Przed trzema tygodniami Mosze Lewite lub Lewita (Twarda 4) poszedł szukać swej żony na Umschlagu, złapali go i wywieźli do Kosowa. Dwa dni temu wrócił stamtąd, Niemcy zwolnili go jako stolarza. Opowiada, że w Kosowie, z którego wygnano wszystkich miejscowych Żydów, jest pełno uchodźców. Ci, co maja pieniądze, kupują żywność u chłopów i rozdają ją tym, którzy pozostali bez grosza.” (s. 213-214)

Emanuel Ringelblum

ONI, I

„W Warszawie, w bejt ha-midraszu na Twardej [4] rozebrali Żydów i kazali im w mróz biegać na dworze (s. 21)”.

Mary Berg

ONI, I

10.X.39: „20 września umilkło radio i przestały działać wodociągi. Zaczęliśmy się czuć jak na bezludnej wyspie. Nigdy nie zapomnę 23 września, Dnia Pojednania w 1939 roku. Niemcy celowo wybrali ten święty dla Żydów dzień na intensywne bombardowanie dzielnicy żydowskiej. […] Mimo niebezpieczeństwa ojciec wraz z kilkoma innymi mężczyznami mieszkającymi w naszym domu poszedł do pobliskiej synagogi. Po kilku minutach jeden z nich przybiegł z tałesem (szalem modlitewnym) zarzuconym na głowę i modlitewnikiem w dłoni, tak wstrząśnięty, że przez jakiś czas nie mógł wykrztusić słowa. Na synagogę spadła bomba, zabijając wielu wiernych” (s. 55-56).

Bibliografia

– Abraham Lewin, Dziennik, wstęp i opracowanie K. Person, Warszawa 2016.

– Emanuel Ringelblum, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. J. Nalewajko-Kulikov, Warszawa 2018.

– Mary Berg, Dziennik z getta warszawskiego, tłum. M. Salapska, Warszawa 1983.