21. W kręgu czytelniczych domysłów

Pierwszym źródłem strukturalnym dla tak rozumianej figury jest schemat zdarzeniowy greckiej tragedii przeznaczenia^[1], opartej na autotelicznym przemieszczeniu bohatera z pozycji podmiotu działającego – rodzącego zło tragiczne i winę tragiczną – na pozycję podmiotu doznającego skutków tego działania. Przemieszczenie takie – dokonujące się zazwyczaj pod jakimś rodzajem przymusu religijnego, etycznego, aksjologicznego lub pragmatycznego – neutralizuje przez to winę moralną działań bohatera tragicznego, nadając jej postać winy tragicznej, wyrażającej się w ambiwalencji winy i niewinności, jak widać to wyraźnie na przykładzie tragizmu Edypa. Element sprawczy tragicznego zła w schemacie zdarzeniowym tragedii przeznaczenia jest ściśle powiązany z elementem doznawania zła. Grecka tragedia nadała temu powiązaniu charakter uniwersalny, łącząc oba elementy w osobie tego samego bohatera. Historia rodzenia się zła i historia jego doznawania zostały tym samym splecione w jednym, obejmującym oba te elementy, doświadczeniu jednego i tego samego podmiotu – bohatera tragicznego. W schemacie TT wykorzystujemy właśnie ten element jednopodmiotowego przemieszczenia, aktualizując tym samym relację tożsamości między podmiotem działającym i doznającym działania.