21. W kręgu czytelniczych domysłów

Drugim i zasadniczym źródłem tragiczności transcendentalnej są księgi biblijne Starego Testamentu, szczególnie dwie: Hioba i Izajasza. W pierwszej odnajdujemy w skargach męża sprawiedliwego motyw rozszczepienia obrazu Boga sprawiedliwego na dwa obrazy: Boga doświadczającego Hioba niezawinionym cierpieniem, który Hiobowi jawi się jako „Bóg zgrozy” (ani niebaczący na zasadę sprawiedliwej odpłaty, ani nieujawniający swych intencji^[1]), oraz Boga go’el, „obrońcy w niebie”^[2], którego Hiob przyzywa jako świadka swej niewinności. We współczesnych interpretacjach teologicznych motyw go’el wyraża się w formule: „To Boga przyzywa Job przeciwko Bogu” (Paul Ricoeur^[3]) – formule o niezwykle silnym potencjale transformacyjnym. Klęska etycznej wizji Boga, o której opowiada Księga Hioba, stanowiąca motywację rozszczepienia obrazu, otwiera możliwość transformacji tej wizji, pod warunkiem, że w podstawie uwzględniony zostanie czynnik, który klęskę tę spowodował, a jest nim właśnie doświadczenie niezawinionego cierpienia zawarte w figurze Hioba. I to ono staje się zasadniczym czynnikiem transformacji boskiego obrazu, o której tu mówimy.