WIELKA
Henryk Makower
JA, II A
„Tymczasem interwencje u władz niemieckich – jak się tego należało spodziewać – nie ustawały i wreszcie odniosły skutek. Wyszło nowe zarządzenie Leista, które bardzo mocno okroiło getto. Odpadły przed wszystkim ul. Zielna i przecinające ja przecznice do Marszałkowskiej (przez co Wielka i Bagno stały się ulicami granicznymi), Graniczna, Senatorska oraz Żelazna i wszystkie ulice, które się znajdowały na zachód od niej.” (s. 12)
JA, II A
„Bagno – Wielka. Zniszczona mocno przez bombardowanie, dość grząska ulica, jednak nie odpowiadała w pełni swojej nazwie. Ani Bagno nie było specjalnie bagniste czy wstrętne, ani Wielka nie jest duża ulicą. Tu już stosunkowo wcześnie, jeszcze w ogólnym zarządzeniu Auerswalda, odcięto część nieparzystą. Długi, wielki mur przez sam środek jezdni, tuż przy szynach tramwajowych, szedł daleko, aż do Granicznej. […] Wstąpiłem kiedyś do małej cukierni na rogu Prostej, aby coś zjeść i napić się herbaty.” (s. 179)
Emanuel Ringelblum
ONI, I
„Zmiana lokalu [JOINTu]: z Jasnej [11] na Wielką, następnie na Leszno [13]” (t. 29: s. 6)
„Podczas obecnej wojny wciągnięto tow. Szyję [Braudę] do pracy w ZSS; i tu złożył dowody wyjątkowego samozaparcia i poświęcenia, jakie rzadko kiedy się spotyka. Przystąpił do pracy w czasie bombardowań. Kiedy inni chowali się po piwnicach, on przychodził codziennie do biura na Jasną, a później, gdy lokal został zniszczony, na Wielką. Dzień w dzień chodził do Polskiego Komitetu Pomocy, gdzie zabiegał o produkty dla przeszło 7 tys. uchodźców, którzy znajdowali się pod opieką Komisji Koordynacyjnej żydowskich instytucji charytatywnych.” (t. 29a: s. 226-227)
Janina Bauman
JA, przed I
“Słoneczna plama na sosnowych deskach podłogi wczesnym rankiem; jękliwy zgrzyt tramwaju skręcającego na Plac Teatralny; równoramienny stukot kopyt końskich późną nocą-to najodleglejsze wspomnienia z mojego dzieciństwa. Mieszkaliśmy wtedy na ulicy Senatorskiej pod numerem piątym. Później, gdy Ojciec stał się na tyle sławny w Warszawie, by otworzyć przychodnię i gdy urodziła się moja siostra Zosia, przeprowadziliśmy się na Sienną i zamieszkaliśmy w domu pod numerem 5. W miejscu, gdzie niegdyś stał olbrzymi z trzema bramami wychodzącymi na Sienną, Wielką, Zieloną, wznosi się dziś Pałac Kultury i Nauki.” (s. 7)
ADRESY:
– róg ulic Sienna/Wielka, – róg ulic Wielka/Pańska,
OBSZARY:
– Obszar: Wielka/Ciepła/Twarda/Sienna
Bibliografia
– Henryk Makower, Pamiętnik z getta warszawskiego. Październik 1940-styczeń 1943, Opracowała i uzupełniła Noemi Makowerowa, Ossolineum 1987.
– Emanuel Ringelblum, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. J. Nalewajko-Kulikov, Warszawa 2018.
– Emanuel Ringelblum, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 29a Pisma Emanuela Ringelbluma z bunkra, oprac. E. Bergman, T. Epsztein, M. Siek, Warszawa 2018.