Mieszczaństwo
W renomowanej jadłodajni […] na wieczorną przekąskę zbierali się właściciele składów bielizny i składów win, fabrykanci powozów i kapeluszy, poważni ojcowie rodzin utrzymujący się z własnych funduszów i posiadacze kamienic bez zajęcia […]. Zatopieni w kłębach dymu cygar i pochyleni nad butelkami z ciemnego szkła […] (I, 4-5)
W kulturze polskiej mieszczaństwo nie osiągnęło znaczącej pozycji aż do wieku XVIII. Sytuacja ta uległa zmianie po ustaleniach Sejmu Wielkiego, kiedy zaczęło ono odgrywać znaczącą rolę polityczną wraz ze wzrostem gospodarczego znaczenia miast. W drugiej połowie XIX wieku było już dominującą klasą społeczeństwa polskiego. W powieści Prusa znajdujemy panoramiczny przegląd postaw i interesującą galerię postaci tworzących rozrastającą się warstwę mieszczańską, bez wątpienia najbardziej w powieści zróżnicowaną. Przynależą do niej zarówno posiadający milionowy majątek Wokulski, jak i jego ubogi przyjaciel Rzecki czy też marzący o awansie i bogactwie subiekci. Gdy idzie i styl życia i obyczaje, Prusa interesuje dosłownie wszystko: od poważnych przedsięwzięć gospodarczych począwszy, na ilości wypijanych kufli piwa skończywszy. Rejestruje antropologiczne bogactwo tej sfery, jej przyzwyczajenia i osobliwości, próbuje wskazać kierunek i dynamikę rozwoju. Mieszczaństwo jest ukazane jako klasa, która zdecydowanie krzepnie, nabiera świadomości swego znaczenia, konsekwentnie się bogaci i organizuje (warto podkreślić, iż jedną z nielicznych organizacji społecznych działających naówczas w Warszawie była Resursa Kupiecka).
→ Kupiec; → Kupiectwo warszawskie; → Społeczeństwo.
