ŻELAZNA 90/ NOWOLIPIE 71 (szpital św. Zofii)

Ludwik Hirszfeld

JA/ONI, III C

„Nie można było wszystkich uchronić przed okrutnym losem. Ale było w szpitalu kilkanaście osób, matek kolegów. W imię koleżeństwa postanowiono nie dać ich zamordować. Ostatnia przysługa dla kolegów – niech matki ich nie umierają, patrząc na siepaczy, niech zasną spokojnie. Gdy przyszedł rozkaz, by następnego dnia dostarczyć ludzki kontyngent ze szpitala, piętnaście matek lekarzy, staruszek, uśpiono zastrzykiem morfiny. Miały lekką i spokojną śmierć. Pochowano je na skwerku we wspólnej mogile. N i e c h   ś m i e r ć   t a   o b c i ą ż y   s u m i e n i e  l e k a r z y n i e m i e c k i c h.” (s. 422)

 

Adam Czerniaków

JA/ONI, I

„Jutro mają przyjechać Amerykanie i zwiedzić szpital na Czystem.” [23.V.1940] (s. 91)

 

Ita Dimant

JA/ONI, IIA

„W końcu lutego 1941 r. wysiedlona została wieś mego ojca [Jeziorna]. On sam zdołał jeszcze przedtem w taksówce bogatego gospodarza – który za grube pieniądze ją wynajął – uciec do Warszawy i w tej sposób uniknął kwarantanny w byłym Szpitalu św. Zofii na roku Żelaznej i Nowolipia. Wszyscy wysiedleńcy, zanim zostali wpuszczeni do getta, przechodzili parówkę i kwarantannę (żeby broń Boże, nie przynieśli ze sobą zarazków… koń by się uśmiał).” (s. 23-24)

 

Janina Bauman

JA/ONI, IIB/IIC

„Tejże zimy dowiedziałam się, że w wielkim gmachu na Żelaznej, tuż za bramą getta, odbywają się wykłady z zakresu medycyny. Budynek należał do aryjskiej strony, ale kurs odbywał się pod patronatem Gminy Żydowskiej i był przeznaczony dla żydowskich studentów. (…) Hanka i ja pobiegłyśmy tam zaraz i udało nam się prześlizgnąć przez niebezpieczną bramę [Nowolipki] z tłumem studentów, którzy okazywali wartownikom specjalne przepustki. Gdy dostałyśmy się do wnętrza gmachu, wszystko potem było już proste. Weszłyśmy do dużej sali wykładowej i natychmiast znalazłyśmy się w świecie genetyki. Wykładał ją profesor Ludwik Hirszfeld.” (s. 73)