Suzin

Julia Tazbir

Wśród bohaterów Lalki Suzin jest jedynym Rosjaninem. Zalicza się do „przyjaciół Moskali”, a Bolesław Prus kreśli jego sylwetkę z wyraźną sympatią. To człowiek potężny, choć niewysoki, z siwiejącą brodą i włosami, w zachowaniu serdeczny i bezpośredni. Ubrany niegustownie, ale jednocześnie obwieszony złotem (pierścienie, dewizka). Jest milionerem, cały majątek zawdzięcza sobie, wykazuje cechy dorobkiewicza: nie posiada wykształcenia, nie zna języków obcych, w jego światopoglądzie latanie balonem uchodzi za rzecz niegodną chrześcijanina, a zarazem za błazeństwo kompromitujące poważnego człowieka.

Jest kupcem, prowadzi transakcje na wielka skalę w różnych branżach: od galanterii do statków, jednak najważniejszą dziedziną jego działalności jest handel bronią, a głównym odbiorcą – rząd rosyjski. Umie korzystać z okazji, ale w stosunku do partnerów jest lojalny, potrafi być wdzięczny za wyświadczone przysługi. Ceni swoją pozycję społeczną, uważa, że posiadacz milionów zasługuje na szacunek.
Na Syberii zetknął się ze Stanisławem Wokulskim, z którym się zaprzyjaźnił i czynił go wspólnikiem w poważnych przedsięwzięciach.

Na szczególną uwagę zasługuje język Suzina. Jego wypowiedzi są poprawne gramatycznie, nie ma w nich pospolitych rusycyzmów, ale autor zastosował swoistą stylizację wprowadzając w dosłownym tłumaczeniu zwroty takie jak na przykład: ty gołąbku, ojciec rodzony, ja nie wasz człowiek, a nawet całe zdanie: Czort mnie do ich parszywej Polski, niechaj ona i nie zginęła. Bez znajomości języka rosyjskiego trudno zrozumieć zwroty w rodzaju: „bałaganowy skoczek” (‘jarmarczny akrobata’), ponieważ „bałagan” to nie ‘nieporządek’, tylko ‘buda jarmarczna’, czy „rozbita kopiejka”, bo „rozbity” to tyle, co ‘złamany’. W ten sposób nie wprowadzając dialogów rosyjskich Prus sygnalizuje, że właśnie w tym języku toczyły się rozmowy.
Z postacią Suzina wiąże się najpoważniejsza ingerencja cenzury, polegająca na usunięciu z tekstu, publikowanego pierwotnie w „Kurierze Codziennym”, całego odcinka 109 (dn. 20 IV 1888), zawierającego opis pobytu Suzina w Warszawie.

→ Język ezopowy; → Rosjanie w Warszawie; → Syberia Polaków; → Wokulski Stanisław.