Towarzystwo Dobroczynności

Halina Witek

Członkowie Towarzystwa Dobroczynności we frakach składali mu [Wokulskiemu] podziękowania za ofiarę dla wiecznie łaknącej instytucji […] (I, 181)

Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności było jedną z pierwszych filantropijnych organizacji na ziemiach polskich czasów zaborów, która miała za zadanie pomaganie najuboższym. Powstało w 1814 roku z inicjatywy hrabiny Zofii z Czartoryskich Zamoyskiej. To dzięki jej energicznym staraniom Towarzystwo w 1819 roku przejęło budynki po przeniesionych przez władze carskie do Krakowa Karmelitankach Bosych. Odtąd siedziba WTD mieściła się przy Krakowskim Przedmieściu 62.
W czasach Prusa była to wielka instytucja, składająca się z siedmiu wydziałów, między innymi były to: Wydział wsparcia ubogich na mieście, Wydział udzielania ubogim pomocy lekarskiej, Wydział opieki nad sierotami i Wydział Zupy Rumfordzkiej. Władze Towarzystwa były wybierane dożywotnio, w latach siedemdziesiątych prezesem był książę Lubomirski, a jego zastępcą hrabia Ostrowski; pełnienie tych funkcji wymagało sporego osobistego zaangażowania, które okazywała – nie tylko podczas kwest, jak w Lalce – warszawska arystokracja.
Towarzystwo zarządzało wieloma zakładami, a zdobywało fundusze ze składek od członkowskich, z darowizn, ofiar, zapisów testamentowych. Wielkim powodzeniem cieszyły się organizowane na cele dobroczynne loterie, bale i koncerty. Zebrane w ten sposób środki przeznaczano na szeroko zakrojoną działalność: domy noclegowe, przytułki, tanie kuchnie, czytelnie, biura pośrednictwa pracy, kasy pożyczkowe i oszczędnościowe, a także na sierocińce, żłobki, ochronki.
Wśród bohaterów Lalki można znaleźć członków WTD. Na przykład podczas kwesty wielkotygodniowej w kościele datki przyjmowały hrabina Karolowa i Izabela Łęcka. Hrabina opiekowała się nadto jedną z podległych Towarzystwu ochronek. Zaś Wokulski rzucał tysiące rubli do kas urzędowych dobroczyńców wyrabiając sobie opinię hojnego filantropa.

→ Dobroczynność; → Ochronki; → Ubodzy.