ZŁOTA (poza gettem)

Noemi Szac-Wajnkranc

JA, III/IV

„W domu oczekuje nas nowa nieprzyjemność. Panny Jankowskie, takie jest nazwisko sublokatorek Gerty, wiedzą kim jestem. Ich ojciec był przed wojną woźnym u Jurka w fabryce. Przychodziły do ojca i stąd mnie znają. Jestem wstrząśnięta, więc tak trudno być niepoznaną. Jankowskie mimo to są uprzejme, ale stale dopytują się Gerty, czy długo zamierzam u niej pozostać. Nie mam rady. Na Złotej trzeba tak długo pozostać, aż nie załatwię wszystkiego.” (s. 59)

JA, IV B

„Nowe mieszkanie na Złotej składa się z czterech pokojów. Właścicielem jest wdowiec geometra i jego kochanka, młoda wiejska dziewczyna, Marysia Mierzycka, krewna Fiukowej. Stąd ta znajomość. Połowę mieszkania zajmuje pracownia protez, a nam użyczają przejściowy pokój stołowy. Ma to tę nieprzyjemną stronę, że stale jesteśmy na oku. Jurek twierdzi, że nie wolno nam siedzieć w domu, ponieważ może to wzbudzić podejrzenie, wobec tego całymi dniami wędrujemy bez celu, narażając się łapaczom ulicznym.” (s. 98 )

ONI, IV B

„Tu wykryto kryjówkę w podziemiu, to znów na Złotej, o kilka bram od nas zatrzymany przez policję Żyd wystrzelił. Jednego z policjantów zabił, reszta rzuciła się za nim. Zdążył wpaść do domu. Zamknięto bramę, przyjechała maszyna z żandarmerią, będzie rewizja. Jeśli go tam nie znajdą, bo może mu się uda przez dachy przejść, to mogą całą ulicę zablokować. Tak, wszystko możliwe, dla jednego Żyda warto przeszukać całą ulicę, warto kilkudziesięciu żandarmów posłać na robotę. Ciekaw tylko, że cena życia żydowskiego tak niska, właściwie bezwartościowa w mordowaniu, ma tak wielką wartość w tropieniu go. Tak się to składa.” (s. 101)

 

Władysław Szpilman

JA/ONI, II A

„Zacieśniały się granice getta. Jego powierzchnię zmniejszano systematycznie, na podobieństwo zmian terytorialnych w Europie, gdzie Niemcy, zajmując poszczególne kraje, przesuwali granice dzielące ją na dwie części – wolną i okupowaną. Tak jakby Getto Warszawskie stanowiło kwestię nie mniej ważną niż Francja, a odcięcie Złotej czy też Zielnej od terenu getta było równie istotne dla poszerzenia niemieckiej przestrzeni życiowej, jak odłączenie Alzacji i Lotaryngii od Francji. Jednakże żadne z tych zdarzeń nie miało takiego znaczenia, jak przeświadczenie, które nas nieuchronnie ogarniało, zajmując centralną pozycję w naszej świadomości: byliśmy więźniami.” (s. 148)

 

Adam Czerniaków

ONI, I

„Ze Złotej etc. wyrzucają Żydów z mieszkań.” [12 IX 1940] (s. 121)

JA/ONI, I

„Zarządziłem ankietę na Złotej. Okazało się, że – wbrew fałszywym danym o 1/10 Żydów – jest tam 50% Żydów.” [29 IX 1940] (s. 125)

 

Emanuel Ringelblum

ONI, I

„Na Złotej znaleziono ukryte radiostacje, w związku z tym aresztowano wielu Polaków, a także Żydów.” (s. 89)

„Ostatnio krążą uporczywe pogłoski o getcie w Warszawie, o zamkniętym lub otwartym, z którego mają podobno zostać wyłączone ulice: Leszno, Elektoralna, Orla, Złota, Sienna i inne.” (s. 91)

„Dziś, 27 września [1940], krążyła pogłoska o zmniejszeniu getta, mianowicie o Złotą, Sienną, Chmielną, jak również o Leszno, Elektoralną, Ogrodową. Na Złotej Polacy zwrócili się do władz, wskazując, że Żydzi stanowią tam mniejszość.” (s. 128)

„Jedną z zagrożonych ulic jest Złota, gdzie niedawno, nawet w ostatnich dniach, przeniosło się wielu Żydów z południowych dzielnic. Kupili sobie tam za kilka tysięcy złotych mieszkania.” (s. 129)

Adina Blady-Szwajger

JA, IV B (25 I 1943)

”I poszłam. Z placówką.

25 stycznia 1943. Rano.

[…] Przeszłam przez „wachę” – bramę w murze – niekontrolowana w tłumie „placówkarzy”, którzy szli do pracy w fabryce po aryjskiej stronie. Nie pamiętam dokładnie, która to była brama, ale chyba ta na rogu Leszna i Żelaznej. Tak, chyba tam, bo znalazłam się od razu w tłumie kłębiącym się na skrzyżowaniu ulic. […] Po prostu wmieszałam się w tłum. To musiało być na Żelaznej, bo bardzo szybko znalazłam się na Złotej. Tam mieszkała pani Maria Zarębianka, córka starej piastunki mojej matki, bardzo z Mamą zaprzyjaźniona. Do niej poszłam tego pierwszego dnia.” (s. 132-134)

ADRESY:

– Złota 39,  – Złota 74 (Wydział Zdrowia),  – róg ulic Marszałkowska/Złota,   – róg ulic Złota/Żelazna,

OBSZAR:

– Obszar: Sienna/Złota,

TRASY:

– Trasa: Grzybowska – Złota,  – Trasa: róg ulic Marszałkowska/Złota – Wspólna 58,  – Trasa: Miłosna (pod Warszawą) -Złota 39,  – Trasa: Złota 39 – wieś Lipka (pod Warszawą),