Historia powstania
Słownik polszczyzny XVI wieku to historyczny słownik dokumentacyjny, tworzony w znacznej części z zastosowaniem metod tradycyjnych (z użyciem fiszek materiałowych) i publikowany również w tradycyjnej papierowej wersji. Obecnie udostępniany także w postaci plików DjVu w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej, plików pdf on line w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych oraz bazy haseł słownika elektronicznego. Kolejne tomy i hasła opracowywane są na podstawie jednolitej metodologii, z zastosowaniem stałej struktury hasła na podstawie Instrukcji redakcyjnej przygotowanej przez Krystynę Wilczewską. Wszelkie wnioski dotyczące dawnej polszczyzny, przedstawiane w postaci haseł słownikowych, oparte są jedynie na materiale językowym pochodzącym z bazy tekstów [zob. il. 5.] (z tego powodu np. paradygmaty odmiany podawane w hasłach Słownika są niepełne).
Il. 5. Przykład fiszki z kartoteki Słownika, źródło: archiwum pracowni.
Słownik polszczyzny XVI wieku stanowi jedno z ogniw założenia leksykograficznego stawiającego sobie za zadanie opis polszczyzny od pierwszych znanych zapisów (czym zajmował się Słownik staropolski) poprzez epokę średniopolską w rozwoju języka (Słownik polszczyzny XVI wieku i Słownik języka polskiego XVII i XVIII wiek) po współczesność (Hrabec 1966, V). Inicjatorką podjęcia prac i utworzenia pracowni leksykograficznej w IBL PAN była Maria Renata Mayenowa, w opracowaniu założeń wstępnych wzięły udział największe autorytety badań językoznawczych i historycznojęzykowych epoki: S. Bąk, S. Hrabec, W. Kuraszkiewicz, S. Rospond, W. Taszycki. W założeniu słownik miał służyć zarówno językoznawcom jak i literaturoznawcom, stąd jego bardzo ambitne założenia (z których pewnej części nie udało się zrealizować lub ich realizację zarzucono) (zob. Mayenowa 1966). W roku 1956 opublikowany został zeszyt próbny Słownika, którego zawartość została poddana szerokiej dyskusji w gronie badaczy języka i literatury (zob. np. Słownik polszczyzny XVI wieku. Uwagi i recenzje), w ich wyniku dokonano pewnych zmian w założeniach badawczych, aby po okresie prawie dwudziestoletnich przygotowań [zob. 1.] opublikować w 1966 roku pierwszy tom Słownika polszczyzny XVI wieku.
