Kategoryzowanie treści w naukowych kolekcjach cyfrowych
Jednym z najważniejszych mechanizmów decydujących o powodzeniu danej narracji to odpowiednie uporządkowanie materiału. Jest to pierwszy etap tworzenia kolekcji. Każda z nich wymaga bowiem innego podejścia, a to z kolei w dużej mierze definiowane jest przez temat i zawartość.
Niekiedy do wprowadzenia kategoryzacji służy mapa. W Atlasie Polskiego Romantyzmu mechanika narracyjna od samego początku narzuca ramy czytania wedle klucza geograficznego, a nie osobowego czy gatunkowego. Również w Atlasie Literatury Zagłady koncepcja mechanik narracji oparta została o mapę/mapy, chociaż w tym wypadku umieszczone głębiej w strukturze i z bardziej złożonymi powiązaniami. Podział na miejsca, osoby i wydarzenia jest jednak wyjściowo definiowany przez obszar getta warszawskiego i łódzkiego przedstawionych na specjalnie w tym celu przygotowanych podkładach kartograficznych.
Il. 11 Mapa główna z kolekcji „Atlas polskiego romantyzmu”, źródło: www.nplp.pl
Zupełnie inną logiką rządzi się opowieść w Sienkiewiczu ponowoczesnym. Przy okazji tworzenia naukowej kolekcji cyfrowej Sienkiewicz ponowoczesny testowaliśmy możliwości poszerzania granic publikacji naukowej, która w formie drukowanej byłaby „klasyczną” monografią wieloautorską (Szleszyński, 2019). Jej treść tekstową stanowi dwanaście rozpraw dotyczących konkretnych zagadnień związanych z biografią i twórczością autora Trylogii zamówionych na potrzeby projektu. Tworzących je badaczy poprosiliśmy – podobnie jak w przypadku niniejszej monografii – o takie sporządzenie artykułów, aby były one podzielne na fragmenty mogące funkcjonować autonomicznie[1], co umożliwia dodatkową strukturyzację treści.
Il. 12 Ekran wyboru ścieżki narracji z kolekcji „Sienkiewicz ponowoczesny”, źródło: www.nplp.pl
Zaryzykujemy stwierdzenie, że tę opowieść naukową można określić mianem narracji kubistycznej: podobnie bowiem jak w kubizmie również w tej kolekcji głównym celem było wielostronne oświetlenie postaci i twórczości Henryka Sienkiewicza. Nie tylko poprzez słowo, ale również obraz i miejsca, w których funkcjonował. I tak na samym początku czytelnik ma możliwość wyboru dwóch sposobów zapoznawania się z Sienkiewiczem: bądź w formie artykułów (którym daleko jest do tradycyjności) bądź poprzez kategorie. Na ekranie wyboru odpowiadają im dwa zdjęcia tego samego obiektu – Pałacu w Oblęgorku będącego darem od Narodu dla pisarza. Uważny czytelnik szybko zorientuje się, że podobnie jak dwie strony tego samego budynku, również dwa sposoby mówienia o Sienkiewiczu pozwalają pokazać jego postać i twórczość wielostronnie. Nie jest to jednak koniec zastosowanych mechanik narracyjnych. Po wyborze opowieści wedle artykułów użytkownik zostaje przeniesiony do wnętrza pałacu. Zagłębia się w sferę prywatną pisarza, poznaje jego otoczenie. Na kolejnym poziomie, po wyborze jednego z trzech widocznych pokoi, użytkownik ma możliwość przejścia do artykułów. Te „przyczepione” są do elementów wyposażenia odpowiadające bądź korespondujące z tematem szkiców. Jednak i tutaj nie kończą się zastosowane mechaniki. Artykuły podzielone są bowiem na mniejsze części, które nie muszą być czytane linearnie. Każdemu fragmentowi odpowiada również przedmiot/obraz korespondujący z jego treścią. W ten sposób poprzez relację przestrzeń-obraz-tekst, które wybrane są świadomie i celowo, możemy spojrzeć na postać Sienkiewicza, jego życie i twórczość z różnych perspektyw. Jeszcze inny mechanizm narracyjny zastosowano w przypadku opowiadania kategoriami. Te same teksty podzielone na fragmenty, do których mogliśmy przejść poprzez wnętrze pałacu w Oblęgorku, tym razem uporządkowane są według kategorii opracowanych wcześniej przez Zespół na podstawie treści nadesłanych tekstów. Dzięki temu czytelnik zyskuje możliwość spojrzenia na Sienkiewicza tematycznie.
Il. 13 Ekran wyboru artykułu z kolekcji „Sienkiewicz ponowoczesny”, źródło: www.nplp.pl
