Kto skorzysta z naszych badań? Badania użytkowników, angażowanie odbiorców oraz budowanie społeczności
W projektach badawczych i infrastrukturalnych bardzo dużą wagę przywiązuje się do osób, które będą korzystać z ich wyników. Czasami chodzi wyłącznie o grono akademickie, ale większość projektów wychodzi do szerszych grup społecznych, które bierzemy pod uwagę, dodatkowo zachęceni III. kryterium ewaluacji dotyczącym wpływu społecznego (Wróblewska 2017). W innych przypadkach, zwłaszcza w humanistyce cyfrowej, przy projektowaniu narzędzi, portali bądź platform naukowych, dyskutujemy o potrzebach użytkowników i użytkowniczek, czyli osób, które będą z nich korzystać (Forbes et al. 2021). Infrastruktury, filary współczesnej humanistyki cyfrowej, są bezpośrednio związane z uczonymi, którzy je współtworzą oraz wykorzystują w działaniach naukowych. Badanie potrzeb użytkowników i próby zaangażowania ich w projekt od najwcześniejszych jego etapów przestają być ciekawym dodatkiem do projektu, a stają się raczej pewną siłą napędową i punktem wyjścia do wielu decyzji projektowych dotyczących celów i funkcjonalności budowanych rozwiązań.
W tym rozdziale podzielimy się refleksją o roli odbiorców i grup docelowych na kolejnych etapach procesu projektowego. Pierwsza grupa zagadnień dotyczy budowania nowego portalu w oparciu o badania użytkowników. Centrum Humanistyki Cyfrowej IBL PAN poszerza swoje kompetencje w tym kontekście w sposób wielotorowy. Zacznijmy od tego, iż refleksji poddawane są same sposoby badania użytkowników. Przedstawimy tu zatem konkretne metody (ankiety, wywiady, obserwacje), jak i terminy ze świata badań UX (user experience). Przedstawimy dwa studia przypadku wykorzystania teorii w budowaniu cyfrowych projektów naukowych: (1) badania potencjalnych użytkowników podczas prototypowania i tworzenia portalu Dariah.Lab Inspire
Il. 1 Platforma wymiany wiedzy oraz danych o nauce i kulturze Dariah.lab Inspire
Druga część odnosi się do angażowania użytkowników poprzez testowanie istniejących platform. Coraz częściej włącza się naukowców i naukowczynie spoza danego projektu w proces testowania przygotowywanych dla nich rozwiązań. Przeprowadzamy rozpoznanie tego zjawiska, a następnie ilustrujemy je opisami doświadczeń i refleksji Agnieszki Szulińskiej jako testerki SSH Open Marketplace oraz wielojęzycznej platformy GoTriple.
Il. 2 Platforma GoTriple
W trzeciej części przyjrzymy się zaś trzem studiom przypadku z zakresu budowania i podtrzymywania różnych społeczności naukowych. Warto pamiętać o społecznościach wokół tematów badawczych, dziedzin, platform czy infrastruktur naukowych. Pierwszy przykład pokazuje jak badanie potrzeb środowiska nauk społecznych i humanistycznych w zakresie innowacyjnych praktyk w komunikacji naukowej wykorzystano do zbudowania Laboratorium Innowacji OPERAS. Następnie przyglądamy się grupom roboczym, które stanowią ciekawy przykład oddolnych społeczności powstałych dzięki wspólnym zainteresowaniom i aktywnościom jej członków oraz członkiń. W ostatnim przykładzie przyglądamy się działalności „Biuletynu Polonistycznego”, pokazując działania redakcji nakierowane na budowanie wspólnoty spośród jednostek współtworzących portal.
Il. 3 Platforma OPERAS
