Monografie cyfrowe a współczesne badania literackie
Naukowe kolekcje cyfrowe można potraktować jako odpowiedź na wyzwania, przed którymi stoi współczesna humanistyka, w tym literaturoznawstwo. Multimedialna przestrzeń cyfrowa wydaje się być poważnym zagrożeniem dla tego ostatniego, w którym od zawsze pierwszoplanową rolę odgrywało słowo. Z kolei w nowych mediach to raczej obraz i dźwięk pełnią ważniejszą funkcję. Jednakże dzięki odpowiedniemu podejściu zderzenie to można potraktować jako wyzwanie i szansę. Przede wszystkim umożliwia samym naukowcom zmianę podejścia do mówienia o literaturze i kulturze, wyjście poza logocentryzm poprzez budowanie wypowiedzi multimedialnych operujących na więcej niż tylko jednym nośniku sensu, poszerza krąg odbiorców, a dzięki temu daje niespotykaną szansę popularyzacji wiedzy o literaturze mając tym samym niespotykany do tej pory potencjał. Odpowiednio przygotowana pod względem merytorycznym i wizualnym, a także korzystająca z przemyślanych cyfrowych mechanik narracyjnych kolekcja może okazać się szansą na dotarcie z ciekawymi treściami do odbiorców, którzy niekoniecznie są projektowanymi odbiorcami drukowanych monografii naukowych.
W tym artykule interesuje nas określona perspektywa oglądu tematu monografii cyfrowych: z trzech obszarów, którzy autorzy raportu wymieniają jako przestrzeń cyfrowej innowacji w pisaniu akademickim („jak cyfrowe technologie wykorzystywane są by naśladować lub zaburzać tradycyjną formę książki drukowanej, związane z tym kwestie procesów publikacyjnych i dostępności akademickiej” [Maryl i in. 2021, p. 23]) interesuje nas pierwsze zagadnienie.
W artykule odnosimy się do następujących kwestii:
- tworzenie nowych mechanizmów narracyjnych, niecyfrowa dystrybucja,
- zbiorowe tworzenie treści,
- proponujemy własne rozumienie terminu „monografia cyfrowa”,
- omawiamy przykłady monografii w takim rozumieniu tworzonych poza naszą platformą,
- pokazujemy genezę platformy Nowej Panoramy Literatury Polskiej i filozofii stojącej za jej strukturą opartą na kolekcjach cyfrowych,
- omawiamy przykładowe struktury narracyjne kolekcji na platformie NPLP.PL, rolę jaką w ich tworzeniu odgrywają linki, kategoryzacje oraz wizualia,
- opowiadamy w skrócie jak tworzy się kolekcję cyfrową i jakie są różnice wobec procesu tworzenia książki drukowanej.
