Nowy horyzont edytorstwa cyfrowego

Agnieszka Szulińska

Choć niniejszy rozdział skupia się na naukowych realizacjach edytorstwa cyfrowego, a więc przeznaczonego przeze wszystkim dla odbiorcy “zawodowego” (osób badawczych, oraz nauczających na uniwersytetach) i na “znanych” problemach jak mnogość wersji czy kontekstowe opracowanie danych w edycji, przyszłość tej dziedziny rysuje się znacznie szerzej. Podczas rozmów podsumowujących projekt OPERAS-P^[1] grupa wykonawców opracowujących zagadnienie przyszłości akademickiego pisania rozważała również przypadki naukowych edycji cyfrowych. Przewidywano, że mogą w internetowej przestrzeni zaistnieć przypadki edycji dla dzieci (nowy typ cyfrowego odbiorcy) lub zostaną stworzone / dostosowane narzędzia do tworzenia edycji cyfrowych dla niezawodowców, na przykład gdy ktoś będzie chciał opracować i udostępnić korespondencję swojej rodziny w sieci^[2]. W innym projekcie międzynarodowym badającym nowe perspektywy dla wydawania humanistycznych monografii cyfrowych (w tym naukowych edycji) C21, wykonawcy przygotowują rozpoznanie względem edycji cyfrowych danych zebranych z mediów społecznościowych^[3]. Przede wszystkim jednak naukowe edycje cyfrowe będą coraz bardziej postrzegane nie tylko w kontekście danych humanistycznych, ale też jako serwisy, oferujących na przykład listy frekwencyjne, wizualizacje, sieci, usługi encyklopedyczne i leksykograficzne, nakładki do automatycznego przetwarzania języka, śledzenie, jak użytkownicy z nich korzystają^[4]. W przypadku rodzimego projektu, platformy TEI Panorama (służącej do tworzenia naukowych edycji cyfrowych tekstów literackich), zespół tworzący to narzędzie oferuje usługi wykonania części cyfrowej projektu, takich jak rozbudowa oprogramowania, komunikacja z programistami, anotowanie semantyczne oraz oznaczanie zmian w tekście^[5]. Tego typu usługi będą nabierać na znaczeniu – i co warto podkreślić – są to aktywności wymagające wiedzy specjalistycznej, nierzadko zasługujące na uwzględnienie w dorobku badawczym z zakresu humanistyki cyfrowej.
Co jednak wydaje się kluczową zmianą, to podejście osób tworzących edytorstwo cyfrowe do przedmiotu swojej pracy. Elli Bleeker (2017: 55) opisuje z przymrużeniem oka pewną właściwość osób wykonujących czynności edytorskie: “Edytorzy naukowi to osobliwy gatunek. Wiedzą lepiej od twórcy [o jego tekście – przyp. ASz], a przy tym zadowalają się “pozostawaniem w cieniu”, do tego mają nadzieję, że ich edycja dotrze do szerokiej publiczności i przekona czytelników o swojej wartości”. Tymczasem przy łączeniu naukowego edytorstwa cyfrowego z wartościami otwartości, transparentności, rozszerzonym polem zainteresowań tego, co jest danymi i możliwościami oznaczania zmian i zjawisk o wysokim stopniu detaliczności za pomocą standardu TEI osoby je tworzące powinny przekonać się do “wyjścia z edytorskiego cienia” i korzystając z cyfrowych możliwości, dokładnie atrybuować swoją pracę.

Następny fragment