Working groups, czyli grupy zainteresowań
Ciekawym zjawiskiem, oczywiście występującym nie tylko w humanistyce cyfrowej, ale bardzo w niej popularnym, jest uczestnictwo w działaniach tzw. grup roboczych. Trudno byłoby bez niego mówić o użytkownikach i użytkowniczkach czy wspólnocie naukowej, choć często ich aktywności są bardziej oddolne niż w przypadku opisanych w innych miejscach sposobów angażowania społeczności, jak włączanie zewnętrznych testerów do procesów projektowych, organizowanie wydarzeń konsultacyjnych czy warsztatów wydobywczych.
Grupy robocze zakładają często wspólne zainteresowania (lub interesy) członków i członkiń, chęć pogłębienia i wymiany wiedzy oraz przynajmniej częściowo wolontaryjne uczestnictwo. W historii Centrum Humanistyki Cyfrowej jego pracownicy i pracowniczki włączali się w działalność grup istniejących m. in. w ramach infrastruktur DARIAH i OPERAS czy organizacji ALLEA. Przyjrzyjmy się nieco bardziej szczegółowo przykładom Research Data Management Working Group (grupie roboczej w ramach DARIAH) oraz Open Access Business Models Special Interest Group w konsorcjum OPERAS.
W przypadku DARIAH wartym podkreślenia projektem jest właśnie powstała w 2020 roku Research Data Management Working Group. Inicjatorką jej stworzenia była dr Erzsébet Tóth-Czifra, wówczas specjalistka ds. otwartej nauki zatrudniona przez główne biuro samej infrastruktury, co było o tyle nietypowe, że często podobne grupy w ramach DARIAH powstają oddolnie. Są zakładane przez osoby zawodowo niezwiązane z zarządzaniem instytucją macierzystą w ramach której powstają.
Il. 18 Grupy robocze działające w konsorcjum DARIAH-EU w 2023 roku, źródło: DARIAH
Grupa robocza od początku była poświęcona nie tylko badaczom i badaczkom zainteresowanym tematyką danych, ale również np. osobom zatrudnionych w rolach specjalistów ds. danych humanistycznych i o sztuce (np. stewardów danych) w instytucjach naukowych czy pracownikom sektora GLAM (galerii, bibliotek, archiwów i muzeów). W 2022 roku otrzymała finansowanie od DARIAH w ramach grantu dla grup roboczych, który pozwolił na realizację writing sprintu, wspólnego pisania publikacji o rozwoju struktur wokół danych badawczych dla humanistyki i nauk o sztuce w Europie (w formule hybrydowej w Warszawie i online). Celem tekstu było zwrócenie uwagi na wielość oraz różnorodność doświadczeń autorek oraz autorów i systemów – na poziomie instytucjonalnym, lokalnym i krajowym – w których pracują.
W przypadku grupy roboczej OPERAS poświęconej modelom OA dla książek, Open Access Business Models Special Interest Group, sprawa wyglądała nieco inaczej. Jej geneza była odgórna, a ten obszar działań został określony jako strategicznie istotny z perspektywy raczkującej wówczas infrastruktury badawczej. Liderem grupy roboczej została brytyjska organizacja non-profit Jisc, jeden z członków zarządzających konsorcjum.
Do celów grupy należy ekploracja modeli dla książek naukowych (ze szczególnym naciskiem na humanistykę i nauki społeczne), które umożliwiają otwarty dostęp. Osadzenie w infrastrukturze, która realizuje projekty finansowane ze środków Komisji Europejskiej pozwoliła grupie na wiele synergii – przeprowadzona przez nią ankieta koncentrowała się na modelach biznesowych wydawnictw, które są oparte na współpracy, by uzupełnić działania podjęte w ramach OPERAS-P. Co więcej, ostatni raport (Błaszczyńska i in. 2023) przedstawia rekomdendacje dla kolejnych projektów jak DIAMAS, PALOMERA, czy OPERAS-PLUS.
