RACHELA AUERBACH (18.12.1899 – maj 1976)

Dorota Krawczyńska

Rachela Auerbach urodziła się w 1899 r. na Podolu, gdzie ukończyła szkołę powszechną. Dalszą edukację podjęła we Lwowie, dokąd przeniosła się jej rodzina. Na tamtejszym uniwersytecie studiowała filozofię, psychologię i historię. Tam też działała w żydowskich strukturach studenckich. Po studiach podjęła się pracy dziennikarskiej w prasie polsko-żydowskiej. Była zdania, że język jidysz, w którym pisała (choć także pisała po polsku), stanowi rękojmię zachowania żydowskiej tożsamości i kultury. W tatach 30’ przeniosła się do Warszawy, gdzie zastała ją wojna. Pod koniec września ’39 r., wypełniając misję powierzoną jej przez E. Ringelbluma, otworzyła kuchnię ludową, która działała aż do Wielkiej Akcji w lipcu 1942 r. W 1941 dołączyła do pracy w konspiracyjnym archiwum getta, zainicjowanym przez Emmanuela Ringlebluma a dokumentowanie Zagłady prowadziła także po przejściu na „aryjską stronę”, w 1943. Brała udział w Powstaniu Warszawskim.

Po wojnie zamieszkała w Łodzi, podejmując pracę dziennikarską w odradzającej się prasie, zarówno żydowskiej jak i polskiej. Była pochłonięta misją dawania świadectwa Zagładzie, co starała się realizować na rozmaitych polach. W latach 50. wyjechała do Izraela, gdzie podjęła pracę w Yad Vashem. Odegrała wielką rolę w przygotowywaniu dokumentacji wykorzystanej w procesie Adolfa Eichmanna.

Do końca swego życia kontynuowała pracę nad dokumentacja losów Żydów podczas Zagłady.

Teksty służące do opisów miejsc w Atlasie, pochodzą z wydobytych po wojnie z ukrycia dokumentów Archiwum Ringlebluma. Znajdujące się obecnie w zbiorach ŻIH, ukazały się w opracowaniu i ze wstępem Karoliny Szymaniak, w 2016 roku. Ze wstępu pochodzą także informacje zawarte w niniejszym biogramie.

MIEJSCA:

– Ceglana, – Ceglana 7, – Długa, – Elektoralna, – róg ulic Dzielna/Karmelicka, – Gęsia,  – Gęsia 22/24 (więzienie – „Gęsiówka”),
– Gęsia/Okopowa (cmentarz żydowski),  – róg ulic Gęsia/Smocza (wacha),  – Karmelicka, – Krochmalna, – Leszno, – Leszno 1, – Leszno 13,
– Leszno 40,  – róg ulic Leszno/Żelazna (wacha),  – Mylna, – Mylna 11,  – róg ulic Mylna/Nowolipie,  – Nalewki,  – Nowolipie, – Nowolipki 17 (restauracja „Riwiera”),  – Pańska, – Przejazd, – Przejazd 7 („meta”),   Przejazd 9, – Przejazd 11, – Smocza, – Stawki 6/8 (szpital), – Tłomackie 5,  – Tłomackie/Leszno (brama getta),  – Waliców.

TRASY:

– Trasa: Długa – Mylna, – Trasa: Elektoralna – Biała,  – Trasa: Pawia – Dzielna 24/26 (Pawiak),